W pierwszej części artykułu opisałem kluczowe koncepcje praktyki Umożliwianie Zmian w ITIL 4. Teraz skupimy się na głębszym zrozumieniu strumieni wartości, procesów, ról, technologii oraz rekomendacji, które są kluczowe dla efektywnego wdrażania zmian w organizacji.

Strumienie wartości i procesy

Umożliwianie Zmian ma na celu zmaksymalizowanie liczby udanych zmian usług i produktów poprzez zapewnienie odpowiedniej oceny ryzyka, autoryzację zmian i zarządzanie harmonogramem zmian. Praktyka integruje się ze strumieniami wartości, aby zmiany były skuteczne, bezpieczne i terminowe.

Dwa kluczowe procesy w praktyce Umożliwianie Zmian to:

• Planowanie i Optymalizacja Umożliwiania Zmian: Ten proces obejmuje czynności związane z oceną, priorytetyzacją i planowaniem zmian.
• Zarządzanie Cyklem Życia Zmian: Kontrola nad całym cyklem życia zmian, od zgłoszenia do wdrożenia i weryfikacji.

Proces 1: Planowanie i Optymalizacja Umożliwiania Zmian

Kluczowe dane wejściowe:

• Rekordy (zapisy) zmian
• Aktualne modele zmian i standardowe procedury zmian
• Zasady i wymogi regulacyjne
• Informacje o konfiguracji usług
• Informacje o zasobach IT
• Katalog usług
• Umowy SLA z konsumentami i dostawcami/partnerami
• Wytyczne i ograniczenia finansowe
• Informacje o ryzyku
• Informacje o potencjale wykonawczym i wydajności
• Zasady i plany ciągłości

Kluczowe wyniki:

• Zdefiniowane role i obowiązki dla praktyki umożliwiania zmian
• Raport z analizy przeglądu zmian
• Inicjatywy udoskonalające
• Żądania zmian
• Zaktualizowane modele zmian
• Zaktualizowane standardowe procedury zmian

Ten proces polega na strategicznym podejściu do zmian, zapewniając, że są one wprowadzane w sposób przemyślany, minimalizując ryzyko i maksymalizując wartość.

 

Rys 1. Proces Planowania i optymalizacji umożliwiania zmian (źródło: publikacja ITIL 4 Umożliwianie zmian opracowana przez Peoplecert)

Działania procesu planowania i optymalizacji umożliwiania zmian:

• Inicjacja umożliwiania zmian (Change Enablement Initiation) : Zespół odpowiedzialny za wprowadzenie lub formalizację istniejących praktyk zarządzania usługami dokumentuje początkową wersję następujących elementów: rola zmiany w strumieniach wartości, istniejące procesy i procedury związane ze zmianą, role i obowiązki praktyki, poziomy i obowiązki w ramach uprawnień do zmiany, kryteria kategoryzacji i priorytetyzacji zmian, modele zmian.
• Przegląd i Planowanie Zmian (Change Review and Planning): Menedżer zmian wraz z właścicielami usług, przeprowadza przegląd dostępnych procesów, procedur i modeli zmiany. Identyfikuje możliwości optymalizacji modelu zmiany i standardowych procedur zmiany, w tym standaryzację nowych typów zmian.
• Inicjacja Doskonalenia Modelu i Procedury Zmian (Change Model and Procedure Improvement Initiation): Menedżer zmiany lub Koordynator zmian rejestruje inicjatywy udoskonalenia, które będą realizowane w ramach praktyki ciągłego doskonalenia lub inicjuje żądanie zmiany, jeśli modele zmiany i procedury są zawarte w zakresie praktyki umożliwiania zmian.
• Komunikacja Aktualizacji Modelu i Procedury Zmiany (Change Model and Procedure Update Communication: Jeśli model zmiany zostanie pomyślnie zaktualizowany, jest on przekazywany odpowiednim interesariuszom wraz z zaktualizowanymi procedurami i inną odpowiednią dokumentacją.

Proces 2: Zarządzanie Cyklem Życia Zmian

Kluczowe dane wejściowe:

• Żądania zmiany
• Modele zmian i standardowe procedury zmian
• Zasady i wymogi regulacyjne
• Informacje o konfiguracji i zasobach IT
• Katalog usług
• Umowy o poziomie usług (SLA) z konsumentami i dostawcami/partnerami
• Wytyczne i ograniczenia finansowe
• Informacje o ryzyku
• Informacje o potencjale wykonawczym i wydajności
• Zasady i plany ciągłości
• Zasady i plany bezpieczeństwa informacji

Kluczowe wyniki:

• Rekordy zmian
• Harmonogram zmian
• Raporty z przeglądu zmian
• Zmienione zasoby i usługi

Ten proces zapewnia kontrolę nad wszystkimi etapami zmiany, od jej zgłoszenia do pomyślnego wdrożenia i weryfikacji.

Rys 2. Proces Zarządzanie cyklem życia zmian (źródło: publikacja ITIL 4 Umożliwianie zmian opracowana przez Peoplecert)

Działania procesu zarządzania cyklu życia zmiany:

1. Zgłoszenie zmiany (Change Registration): Rejestracja propozycji zmiany w systemie.
2. Ocena zmiany (Change Assessment): Ocena wpływu, ryzyka i wartości zmiany.
3. Autoryzacja zmiany (Change Authorization): Uzyskanie formalnej zgody na wdrożenie zmiany.
4. Planowanie wdrożenia (Change Planning): Opracowanie szczegółowego planu wdrożenia.
5. Wdrożenie zmiany (Change Realization Control): Wprowadzenie zmiany w środowisku produkcyjnym.
6. Przegląd i Zamknięcie Zmiany (Change Review and Closure): Potwierdzenie, że zmiana została wdrożona poprawnie i działa zgodnie z oczekiwaniami. Zakończenie procesu zmiany i udokumentowanie wyników.

Organizacje i Ludzie

Praktyka Umożliwianie Zmian wymaga zaangażowania różnych osób i zespołów w organizacji. Dwie kluczowe role to:

Rola 1: Manager Zmiany (Change Manager)

• Cel: Zmaksymalizowanie liczby udanych zmian, minimalizacja ryzyka i zakłóceń.
• Odpowiedzialności:
  • Nadzorowanie całego procesu zmian.
  • Koordynacja działań różnych zespołów.
  • Ocena ryzyka i wpływu zmian.
  • Utrzymywanie harmonogramu zmian.
  • Raportowanie o postępach i wynikach zmian.
• Kompetencje:
  • Znajomość ITIL 4.
  • Umiejętność zarządzania ryzykiem.
  • Komunikacja i umiejętności interpersonalne.
  • Umiejętność rozwiązywania problemów.

Rola 2: Autoryzujący Zmianę (Change Authority)

• Cel: Podejmowanie decyzji dotyczących zatwierdzania zmian na podstawie oceny ryzyka i wpływu na usługi.
• Odpowiedzialności:
  • Ocena wniosków o zmiany.
  • Zatwierdzanie lub odrzucanie zmian.
  • Upewnianie się, że zmiany są zgodne z politykami i procedurami organizacji.
• Kompetencje:
  • Wiedza techniczna.
  • Zrozumienie biznesowe.
  • Umiejętność podejmowania decyzji.

Informacje i technologie

Technologia odgrywa kluczową rolę w automatyzacji i usprawnieniu procesu Umożliwiania Zmian.

Narzędzia wspierające praktykę Umożliwianie Zmian:

• Systemy zarządzania usługami IT (ITSM): Narzędzia takie jak ServiceNow, Jira Service Management, Freshservice, które automatyzują workflow zmian, umożliwiają śledzenie postępów i zarządzanie dokumentacją.
• Narzędzia do zarządzania konfiguracją (CMDB): Bazy danych konfiguracji (CMDB) pomagają zrozumieć relacje między różnymi elementami infrastruktury IT i ocenić wpływ zmian.
• Narzędzia do automatyzacji wdrożeń: Narzędzia takie jak Ansible, Chef, Puppet umożliwiają automatyzację wdrażania zmian, zmniejszając ryzyko błędów i przyspieszając proces.
• Narzędzia do monitoringu i alertów: Systemy monitoringu, takie jak Nagios, Zabbix, Datadog, pomagają monitorować wydajność i dostępność usług po wdrożeniu zmian.
• Narzędzia do zarządzania projektami: Narzędzia takie jak Microsoft Project, Asana, Trello pomagają w planowaniu i zarządzaniu złożonymi zmianami, które są realizowane jako projekty.

Partnerzy i Dostawcy

Partnerzy i dostawcy mogą odgrywać ważną rolę w praktyce Umożliwianie Zmian, szczególnie w obszarach, które wymagają specjalistycznej wiedzy lub zasobów.

Rola partnerów i dostawców:

• Dostarczanie oprogramowania i narzędzi: Dostawcy systemów ITSM, CMDB i narzędzi do automatyzacji.
• Usługi konsultingowe: Pomoc w projektowaniu i wdrażaniu procesów Umożliwiania Zmian.
• Wsparcie techniczne: Pomoc w rozwiązywaniu problemów związanych z wdrożeniem zmian.
• Outsourcing operacji: Przekazanie części zadań związanych z zarządzaniem zmianami zewnętrznemu dostawcy.

Rekomendacje dotyczące sukcesu praktyki

Aby praktyka Umożliwianie Zmian była skuteczna, warto wziąć pod uwagę następujące rekomendacje:

• Zrozumienie kontekstu biznesowego: Upewnij się, że zmiany są zgodne z celami biznesowymi organizacji.
• Komunikacja: Komunikuj zmiany wszystkim zainteresowanym stronom.
• Automatyzacja: Automatyzuj procesy, gdzie to możliwe, aby zmniejszyć ryzyko błędów i przyspieszyć wdrożenia.
• Ciągłe doskonalenie: Regularnie przeglądaj procesy Umożliwiania Zmian i wprowadzaj ulepszenia.
• Szkolenia: Zapewnij odpowiednie szkolenia dla wszystkich osób zaangażowanych w proces zmian.
• Kultura uczenia się: Stwórz środowisko, w którym błędy są traktowane jako okazja do nauki i doskonalenia.
• Wybór odpowiednich narzędzi: Wybór narzędzi, które integrują się z istniejącym środowiskiem i wspierają potrzeby organizacji.
• Monitorowanie metryk: Ustalenie metryk do monitorowania efektywności procesu zmian i identyfikowanie obszarów do poprawy.

Umożliwianie Zmian to kluczowa praktyka w ITIL 4, która pomaga organizacjom skutecznie zarządzać ryzykiem i wdrażać innowacje. Stosując się do powyższych rekomendacji, możesz zwiększyć prawdopodobieństwo sukcesu wdrożonych zmian i osiągnąć korzyści biznesowe.